Van doorlooproute naar verblijfsgebied: het Frederiksplein
Team
Lotte
Placemaking stagiair
Het Frederiksplein
Het Frederiksplein bevindt zich in Stadsdeel Centrum van Amsterdam. Omringd door onder andere de Utrechtsestraat en de Sarphatistraat, is het Frederiksplein een belangrijk doorgangspunt voor voetgangers, fietsers, auto’s, en openbaar vervoer als trams. Daarnaast kenmerkt het zich door het groen dat zich op het plein bevindt, als een ‘oase’ in de drukke stad. Vroeger werd het Frederiksplein gekenmerkt door het Paleis voor Volksvlijt (1864). Toen het Paleis afbrandde in 1929, is het zijn herkenningspunt verloren. In 1967 is de Nederlandsche Bank gebouwd.
Vanuit de gemeente Amsterdam is mij de vraag gesteld hoe de westzijde van het Frederiksplein kan veranderen van doorlooproute naar verblijfsgebied. Het plein heeft volgens hen veel potentie, vooral op het gebied van groen, maar het gebruik van het plein wordt nu nog onderbenut.
Placemaking-proces
In dit Placemaking-onderzoek is middels Design Thinking verder uitgezocht wat er voor betrokkenen speelt op het Frederiksplein, en welke interventie er zou kunnen plaatsvinden om deze openbare ruimte voor hen te verbeteren. Eerst zijn gesprekken gevoerd met de stakeholders rondom het Frederiksplein om het vraagstuk goed in kaart te kunnen brengen vanuit hun behoeften. Hieruit is een onderzoeksvraag ontstaan: ‘Hoe kan het Frederiksplein van doorloopgebied veranderen naar een verblijfsplek met bestemming en betekenis voor degenen die rondom het plein wonen en leven.’ Deze vraag is verder onderzocht in co-creatie met stakeholders, waarbij zij zelf via een brainstormsessie hebben nagedacht over oplossingsrichtingen voor de problematiek die zij zagen op het Frederiksplein. Hieruit werd duidelijk dat (het gebrek aan) veiligheid op het plein een grote rol speelt. Hieruit zijn twee interventies bedacht die de situatie op het Frederiksplein mogelijk voor hen zou kunnen verbeteren.
Probleemanalyse
Uit de vorige onderzoeksfase en het uitvoeren van verschillende observatiemethoden en interviews, wordt een aantal dingen duidelijk. Ten eerste zijn vrijwel alle betrokken stakeholders het erover eens dat het Frederiksplein in zijn geheel niet tot zijn volle potentie benut wordt. Het voelt als een plek waar iets zou kunnen gebeuren, maar wat nu nog niet tot stand komt. Voor nu vervult het plein vooral een functie als hondenuitlaatplek. Hoewel het plein mogelijkheid biedt om op bankjes te zitten, wordt ook dit niet tot zijn volle potentie benut.
Daarnaast zijn er diverse stakeholders die zorgen hebben binnen het kader van veiligheid, voornamelijk gericht op de verlichting en het overzicht m.b.t. hoog groen op het plein. Dit is zowel bij bewoners en ondernemers aanwezig als de wijkagent en de veiligheidscoördinator van de gemeente. Ook is het basketbalveld dat aanwezig is op het plein een relatief controversiële plek, met wisselende verhalen over overlast door buurtbewoners, en het plaatsvinden van een gewelddadig incident.
In illustratie 1 is te zien wat de gesproken stakeholders zelf aanraadden als interventie op het plein.
How Might We?
Na het nogmaals bekijken van de verzamelde observaties en data uit de vorige onderzoeksfase, wordt er een gerichte probleemstelling geformuleerd gericht op hun gedeelde waarden en belangen: de How Might We Vraag.
‘Hoe kan het Frederiksplein van doorloopgebied veranderen naar een verblijfsplek met bestemming en betekenis voor degenen die rondom het plein wonen en leven.’
Co-creatie
Na het formuleren van de How Might We vraag, heeft een co-creatie sessie plaatsgevonden met stakeholders rondom het Frederiksplein.
Uit de co-creatie sessie werd duidelijk dat er een groot onderdeel is dat voor de gesproken stakeholders in de weg staat voor het hebben van een fijn gevoel op het plein: veiligheid. Door de overlast van onder andere daklozen en het basketbalveld, is het plein op zichzelf al gewoon geen fijne plek. Ze zouden dus ook graag meer recreatie willen, maar niet voordat de veiligheidsproblemen door de gemeente gehoord worden en hier iets aan gedaan wordt. Daarnaast werd duidelijk dat vooral bewoners zich nog ongehoord voelen door de gemeente, wat invloed had op de participatie van bewoners uit de buurt bij dit onderzoek.
Uit de co-creatie sessie zijn drie mogelijke interventies gekomen: (1) het verbeteren van verlichting op het plein (2) het vervangen van de ondergrond van het basketbalveld (3) het toevoegen van picknickbanken.
Interventie
Om uit te zoeken welke van de bedachte interventies het meest geschikt zijn om uit te voeren en dus te adviseren aan de gemeente, zijn gesprekken gevoerd met diverse ambtenaren binnen Stadsdeel Centrum. Ook is een bewonersenquête uitgestuurd, in de hoop meer betrokkenheid en input van de buurt te ontvangen in welke interventie zij het meest belang zien.
De uiteindelijke haalbaarheid, impact, wenselijkheid, meervoudige waardecreatie en duurzaamheid zijn geschaald in de interventiematrix hiernaast. Op basis hiervan is gekozen voor het uitwerken van prototypes voor de interventies (1) het verbeteren van verlichting en (2) het vervangen van de ondergrond van het basketbalveld.
Hierbij werd aan de interventies toegevoegd dat bij het verbeteren van de verlichting het zou gaan om het toevoegen van meer lantaarnpalen, zowel als het verlagen van het groen op het plein. Dit zou namelijk ook meteen zorgen voor meer overzicht en een minder donker gevoel op het plein. Voor de interventie over het basketbalveld werd eraan toegevoegd dat er een spelregelbord zou kunnen worden geplaatst op het veld met officiële tijden waarop er op het veld gespeeld mag worden. Dit zou betekenen dat dit een tweestaps-interventie wordt, waarbij eerst wordt getest wat de invloed is van het spelregelbord op het overlast.
Prototypes
Voor beide interventies is een toekomstbeeld gemaakt om een beeld te geven van hoe het eruit zou kunnen komen te zien op het Frederiksplein.
Voor de eerste interventie is er een toekomstbeeld gemaakt van hoe (een gedeelte van) de westzijde van het Frederiksplein eruit zou kunnen komen te zien wanneer meer verlichting wordt toegevoegd. Hier is de verlichting dus in de vorm van lantaarnpalen, op aanraden van zowel ambtenaren als bewoners. Het afgebeelde gedeelte is de plek waar op het plein zes bankjes in een halve cirkel staan, waar vaak de overlast van daklozen op het plein plaatsvindt. Hiernaast staat het tijdelijke kunstwerk van de Nederlandsche Bank, die eerder door bewoners werd benoemd als het vervullen van een belangrijke lichtfunctie. Hierbij hoort ook het laag houden van het groen rondom het plein. Het verlagen van het groen en toevoegen van meer verlichting, zou toevoegen aan een meer open en veilig gevoel op het plein.
Voor de tweede interventie is een toekomstbeeld gemaakt voor het basketbalveld wanneer de ondergrond zou worden vervangen door een modulaire ondergrond en een bord met gebruiksregels wordt opgehangen. Op deze manier kan het worden gezien als een soort stapsgewijze interventie. Eerst kan de impact van het toevoegen van een spelregelbord bijvoorbeeld worden getest, waarna de modulaire ondergrond nog geplaatst kan worden. Daarnaast kan het toevoegen aan de problematiek rondom bewoners die zich niet door de gemeente gehoord voelen. Aangezien het basketbalveld zoals eerder gesteld nogal een controversiële plek is door de wisselende verhalen over overlast, zou het voor de bewoners kunnen helpen als hier in ieder geval iets wordt geïmplementeerd. De interventie is gebaseerd op input van stakeholders en experts binnen de gemeente.
Amsterdam
-[cropped].png)
.png)
Na het formuleren van de How Might We vraag, heeft een co-creatie sessie plaatsgevonden met stakeholders rondom het Frederiksplein.[2]-[cropped].png)
-[cropped].png)
