Verbinding op het Lambertus Zijlplein

Tijdens de co-creatie op het Lambertus Zijlplein hebben wij, samen met buurtbewoners, nagedacht over manieren om de sociale cohesie op het plein te versterken. Veel bewoners vonden het lastig om zelf ideeën aan te dragen, dus hebben wij een aantal concrete voorstellen ingebracht. Het idee om een speltafel op het plein aan te bieden, werd uiteindelijk met het meeste enthousiasme ontvangen.

Een week later zijn we het idee gaan testen. Met een schaakbord en andere spellen zijn we op het plein gaan zitten en hebben wij afgewacht hoe buurtbewoners op onze interventie zouden reageren. Binnen enkele minuten schoof de eerste buurtbewoner aan; een oudere man die vertelde dat hij al jaren niet meer had geschaakt. Het werd een leuk gesprek, waarin ook zijn achtergrond en dagelijks leven werden besproken. Daarna kwamen zowel jonge- als oude mensen langs die wilde participeren aan het spel of op een afstand bleven kijken. Verder kwam een jonge man na het vrijdaggebed uit de moskee met ons schaken, waarbij kinderen zich nieuwsgierig verzamelden rond de tafel. Vrijwel iedereen in de omgeving reageerde positief op het initiatief. De gesproken buurtbewoners gaven aan dat zij het een goed idee vonden om een vaste speltafel op het plein te plaatsen.

Om de impact van de interventie te meten, hebben wij het model van Dempsey (2009) gebruikt. Dit model beschrijft sociale cohesie aan de hand van zeven dimensies: sociale interactie, sociale netwerken, gemeenschapsgevoel, participatie, vertrouwen en hulp, veiligheidsgevoel en plaatsgebondenheid. Op basis hiervan hebben wij een reeks gerichte interviewvragen opgesteld die we tijdens en na de interventie aan aanwezige bewoners hebben gesteld. De antwoorden gaven ons waardevolle inzichten. Buurtbewoners vertelden zich meer op hun gemak te voelen op het plein, door de aanwezigheid van activiteit. Ze gaven aan sneller een praatje te maken met anderen, zich meer verbonden te voelen met de buurt, en het plein als veiliger en uitnodigender te ervaren. Ook hebben wij vooraf en tijdens de interventie gebruikgemaakt van videoanalyse, people moving count (Gehl Institute, z.d.a) en stationary activity mapping (Gehl Institute, z.d.b). Hieruit werd geconcludeerd dat tijdens het spelen van de spellen meer mensen op het plein aanwezig waren, dat zij langer verbleven op het plein en dat ze vaker met elkaar in gesprek raakten. Onze observaties bevestigen dat een simpele en speelse interventie als deze kan bijdragen aan meer sociale verbinding op het plein.

Wanneer vervolgstappen ondernomen worden in het vormgeven van speltafels op het Lambertus Zijlplein, is het belangrijk om de gelaagdheid en processen die zowel op het plein als in de wijk spelen inzichtelijk te maken. Het is zaak om de kleinere processen en het gebruik van het plein te vergroten naar de wijk Geuzenveld, waar grotere thematiek rondom armoede, hogere criminaliteitscijfers, overlast en laaggeletterdheid het leven in de wijk vormgeven (Gemeente Amsterdam, 2022). Hierom is gekozen voor spel als verbindende factor, omdat spel vrij is van vooroordelen over klasse en leeftijd. Wees wel bewust van obstakels en uitdagingen bij het realiseren van speltafels, zoals vandalisme, overlast en ongedierte dat in overvloed aanwezig is op het plein.

Stel daarnaast realistische doelen en baken scherpe kaders af voor oplossingsrichtingen die haalbaar, effectief en daadkrachtig zijn. De veelvoud aan problemen is namelijk niet tegelijk op te lossen en buurtbewoners dienen beschermd te worden tegen teleurstelling. Laat je leiden door de wensen en uitspraken van de buurtbewoners, maar wees zelf ook sturend en proactief in het vormen van oplossingen. Bied belanghebbenden en partners scenario’s en richtingen aan gebaseerd op vakkennis, om samen iets te kunnen realiseren op het plein. Op- en rondom het plein zijn verschillende partijen die zich op hun eigen manier inzetten voor hun Lambertus Zijlplein. Breng deze partijen in kaart, inclusief hun initiatieven en beweegredenen.

Meer kan gerealiseerd worden wanneer de veelvoud aan stakeholders, zoals Pleinkamer, de OBA, de buurtmakelaar en bewonersgroep ‘Samen voor het Lambertus Zijlplein’ worden betrokken in de vormgeving van de speltafels of andere oplossingsrichtingen. Breng deze kennisrijke partijen in contact met specialisten op het gebied van spel, zoals de lokale schaakvereniging van Amsterdam West en Jesús Medina Molina, voorman van het ‘Urban Chess’ initiatief. Hierna kunnen vervolgstappen worden gevormd die voortbouwen op de door ons uitgevoerde interventie. Denk bijvoorbeeld aan een groot spel- en schaaktoernooi, waarbij voorhand geadverteerd dient te worden door online en fysiek flyers te verspreiden via het contactennetwerk van de stake-holders. Met het uitvoeren van deze vervolginterventie kan de behoefte voor spel- en schaak op het plein beter gemeten worden. Wanneer de interventie hoofdzakelijk positief ontvangen wordt, is het mogelijk om een buurtbudget aan te vragen bij de Gemeente Amsterdam. Wanneer het plan goedgekeurd is, zal het idee democratisch getest worden, waarbij het plan met de meeste stemmen verwezenlijkt wordt.

Naast de erkenning en bewustwording van de vele belanghebbenden en thema’s rondom het plein, is inzicht rondom huidige- en voorgaande projecten, orde, wetgeving en vergunningen van groot belang. Op deze wijze wordt het nut en de maakbaarheid van eigen onderzoek gewaarborgd; gebiedsmakelaar Margriet Essink kan hier inzicht in bieden. Projecten rondom groenvoorziening en het aanleggen van bedriegertjes zijn momenteel bezig. Daarnaast is een lopend obstakel het plaatsen van vaste installaties op het plein door de aanwezigheid van de wekelijkse markt. In samenspraak met de buurtmakelaar is geconcludeerd dat een verhoogd zitvlak op het plein (zie afbeelding) de meest geschikte plek is voor het Lambertus Spelplein.