De coöperative space binnen de Nieuwe Meent

Vraagstuk

De Nieuwe Meent is een opkomende wooncoöperatie in Amsterdam, volledig georganiseerd rondom de principes van ‘commoning’ (het gezamenlijk gebruiken en beheren van middelen), zorg, diversiteit en duurzaamheid. De wooncoöperatie combineert betaalbare huisvesting, gemeenschappelijk wonen, sociale zorg en duurzaamheid om zo op een alternatieve niet-winstgevende manier huisvesting aan te bieden in tijden van een urgente wooncrisis. De Nieuwe Meent beschikt over een coöperatieve ruimte bedoelt voor sociale ontmoetingen tussen bewoners, buurtbewoners, organisaties en lokale buurtorganisaties. Verder beschikt de coöperatieve ruimte over gedeelde werk- en vergaderruimtes, een workshopruimte, een moestuin en café NOON. Het café zal samen met de beheerder van de coöperatieve ruimte, genaamd Woonruimte, sociale activiteiten organiseren zonder winstoogmerk, gericht op cultuur, verbinding en educatie. Voor het onderzoek zijn wij door Woonruimte benaderd om de wensen, behoeften en belangen van diverse stakeholders in kaart te brengen. Verder hebben wij onderzocht hoe in samenwerking met de stakeholders een passend avondprogramma voor de coöperatieve ruimte vormgegeven kan worden. Dit vraagstuk hebben wij benaderd door middel van locatieonderzoek en theoretische analyses.
 

Interventie

Op donderdag 17 april hebben wij een placemaking-interventie georganiseerd bij de Nieuwe Meent, met als doel het bevorderen van samenwerking en sociale cohesie tussen verschillende betrokken partijen. De interventie bestond uit een ontmoeting waarbij diverse stakeholders, waaronder toekomstige bewoners, buurtorganisaties en geïnteresseerde omstanders, met elkaar in contact konden komen en tegelijkertijd kennismaakten met de Nieuwe Meent en haar visie. Het doel van deze interventie was het stimuleren van netwerkvorming en het vergroten van kennis over de functies en doelstellingen van zowel de Nieuwe Meent als de coöperatieve ruimte Woonruimte. Door het leggen van deze verbindingen werd geprobeerd een basis te leggen voor toekomstige samenwerkingen en gedeeld eigenaarschap, wat essentieel is voor succesvolle placemaking (Silberberg et al., 2013). Vanwege de tijdelijke beperkingen op de locatie, waaronder het ontbreken van elektriciteit en stromend water, kon er geen grootschalig evenement georganiseerd worden. Volgens de regelgeving van de gemeente Amsterdam mogen locaties zonder noodzakelijke basisvoorzieningen (zoals water en elektriciteit) niet worden gebruikt voor openbare evenementen vanwege gezondheids- en veiligheidsrisico’s (Gemeente Amsterdam, 2023). Wel kregen we toestemming om met een kleine groep bezoekers een korte rondleiding te geven door en rond het gebouw. Om de ontmoeting laagdrempelig en uitnodigend te maken, hebben we gezorgd voor snacks en drankjes. Een gastvrije setting draagt bij aan het opbouwen van sociale relaties en verhoogt de betrokkenheid van deelnemers (Gehl, 2011). Dit droeg eraan bij dat deelnemers zich op hun gemak voelden, waardoor er open gesprekken en waardevolle uitwisselingen konden ontstaan.

Tijdens de interventie zijn verschillende metingen verricht om het succes en de impact te beoordelen. Deze metingen waren gebaseerd op relevante sociaalwetenschappelijke theorieën en indicatoren uit de literatuur. Zo werd sociale cohesie gemeten op basis van het werk van Dempsey (2009), waarbij gekeken werd naar de mate van onderlinge verbondenheid en participatie tussen de aanwezige stakeholders. Daarnaast werd het gevoel van waardering en acceptatie, ook wel aangeduid als “sense of beloning”, geëvalueerd aan de hand van het model van Mellinger et al. (2024), waarin sociale erkenning en betrokkenheid centraal staan als succesfactoren in participatieve settings. Een concrete indicator was het aantal nieuwe connecties dat tijdens de interventie werd gelegd. Uit de resultaten bleek dat deelnemers gemiddeld 5,5 nieuwe contacten hebben opgedaan. Dit wijst op een succesvolle netwerkvorming en versterking van onderlinge relaties. Ook is de bereidheid tot samenwerking geëvalueerd via interviews en observaties, waaruit bleek dat alle aanwezige stakeholders enthousiast waren over toekomstige gezamenlijke initiatieven met Woonruimte. De kwaliteit van de fysieke ruimte werd beoordeeld aan de hand van twee ruimtelijke evaluatietools: de Public Space Quality Index en het Public Space Quality Diagram (Stagias, 2023), en aanvullend de leefplekmeter en kwaliteitscriteria van Gehl (z.d.). Deze instrumenten boden houvast om aspecten zoals bereikbaarheid, comfort, inclusiviteit en groenvoorzieningen te analyseren.

De ruimte rondom de Nieuwe Meent werd door de deelnemers als goed bereikbaar, toegankelijk en inclusief ervaren. Wel kwam naar voren dat het gebied weinig groen bevat en dat er een tekort is aan sociale voorzieningen. Samenvattend wijzen de resultaten op een geslaagde interventie: stakeholders voelden zich gewaardeerd en verbonden, er werden nieuwe samenwerkingen geïnitieerd en de locatie werd overwegend positief beoordeeld. Tegelijkertijd biedt de feedback waardevolle aanknopingspunten voor toekomstige verbeteringen, zoals het toevoegen van meer groen en sociale infrastructuur. 
 

Overdracht

Aangezien de Nieuwe Meent naar verwachting tijdens komend semester officieel geopend zal zijn, wordt het project overgedragen aan een volgende groep studenten met aanzienlijk meer mogelijkheden. De Nieuwe Meent zal bewoond zijn en Woonruimte zal een avondprogramma hebben lopen in de coöperatieve ruimtes. Om de overdracht zo soepel en effectief mogelijk te maken, is het essentieel dat onze bevindingen goed worden gedocumenteerd. De overdracht bestaat uit een uitgebreid rapport waarin wij verschillende dingen beschrijven. We zullen duidelijk maken welke stakeholders zijn betrokken en op welke manier contact met hen is gelegd, welke thema’s en wensen tijdens zowel het locatieonderzoek, de co-creatie sessie en de interventie naar voren kwamen, wat de beperkingen en mogelijkheden waren van de locatie en tot slot zullen we aanbevelingen geven voor toekomstige interventies en activiteiten. We bevelen de volgende groep studenten aan om in de beginfase te experimenteren met verschillende soorten avondactiviteiten, met aandacht voor participatie, culturele relevantie en aansluiting bij de waarden van de Nieuwe Meent: commoning, duurzaamheid, inclusie en zorg. Het is van belang dat de effectiviteit van deze activiteiten wordt gemonitord, bijvoorbeeld aan de hand van opkomstcijfers, feedbackformulieren en observaties, zoals aanbevolen door placemaking-literatuur (Project for Public Spaces, 2020).