De Nieuwe Meent is een opkomende wooncoöperatie in Amsterdam, volledig georganiseerd rondom de principes van ‘commoning’ (het gezamenlijk gebruiken en beheren van middelen), zorg, diversiteit en duurzaamheid. De wooncoöperatie combineert betaalbare huisvesting, gemeenschappelijk wonen, sociale zorg en duurzaamheid om zo op een alternatieve niet-winstgevende manier huisvesting aan te bieden in tijden van een urgente wooncrisis. De Nieuwe Meent beschikt over een coöperatieve ruimte bedoelt voor sociale ontmoetingen tussen bewoners, buurtbewoners, organisaties en lokale buurtorganisaties. Verder beschikt de coöperatieve ruimte over gedeelde werk- en vergaderruimtes, een workshopruimte, een moestuin en café NOON. Het café zal samen met de beheerder van de coöperatieve ruimte, genaamd Woonruimte, sociale activiteiten organiseren zonder winstoogmerk, gericht op cultuur, verbinding en educatie. Voor het onderzoek zijn wij door Woonruimte benaderd om de wensen, behoeften en belangen van diverse stakeholders in kaart te brengen. Verder hebben wij onderzocht hoe in samenwerking met de stakeholders een passend avondprogramma voor de coöperatieve ruimte vormgegeven kan worden. Dit vraagstuk hebben wij benaderd door middel van locatieonderzoek en theoretische analyses.
Locatieonderzoek & Analyse
Het locatieonderzoek is uitgevoerd door observaties, enquêtes, het afnemen van interviews met zowel (buurt)bewoners als prominente stakeholders en het uitvoeren van deskresearch. Doordat we verschillende methodes op diverse locaties en tijdstippen hebben uitgevoerd, is het mogelijk om een eenzijdig beeld te vermijden en bepaalde gedragspatronen te herkennen (Spradley, 1980). Uit de observaties is gebleken dat de omgeving rondom de Nieuwe Meent vooral gebruikt wordt als doorreisbestemming of als woonruimte voor buurtbewoners. Op collectief niveau is er sprake van weinig sociale interactie. Dit beeld wordt bevestigd door interviews met voorbijgangers, waaruit een duidelijke behoefte naar non-commerciële, sociale activiteiten naar voren komt. Door de centrale ligging en inclusieve waardes van de Nieuwe Meent ontstaan er kansen om het buurtwelzijn en sociale interacties te versterken door activiteiten te organiseren gericht op ontmoetingen en cultuur (Broens, 2017). Daarnaast is de kwaliteit van de omgeving onderzocht aan de hand de leefplekmeter (Pharos, 2018) en kwaliteitscriteriums van Gehl (z.d.). Hieruit blijkt dat er de ruimte weinig groen bevat, en dat er weinig (sociale) voorzieningen aanwezig zijn.
Tijdens deze fase van het onderzoek zijn ook potentiële stakeholders geïdentificeerd, benaderd, en ondervraagt. Uit interviews en surveys met hen blijkt dat veel animo is voor diverse activiteiten, enthousiast zijn over de waarden van de Nieuwe Meent en geïnteresseerd zijn in starten van samenwerkingen met Woonruimte. Daarbij is het belangrijk dat evenementen niet van commerciële aard zijn en aansluiten bij de waardes van de Nieuwe Meent. Ook werd het belang van transparante communicatie tussen de verschillende betrokken organisaties genoemd. Tot slot bleekt dat het onderscheid tussen de verschillende betrokken organisaties, zoals Woonruimte en de Nieuwe Meent, niet altijd even duidelijk zijn.
Deze inzichten zijn meegenomen in de co-creatie sessie. Gedurende de co-creatie sessie zaten wij gezamenlijk met Selçuk (de Nieuwe Meent), Mira (Woonruimte) en Medeoprichter van café NOON om de tafel. Deze sessie stond in het teken van brainstormen aan de hand van stickynotes en value-mapping. De coöperative space omvat drie organisaties, wat leidt tot uiteenlopende belangen en waarden. Om diverse waarden en spanningen te rangschikken zoals autonomie, collectiviteit en inclusiviteit hebben we gezamenlijk het gesprek kunnen voeren over wat essentieel is voor het goed functioneren van de coöperatieve ruimte. Uit de co-creatie kwam dan ook duidelijk naar voren dat de coöperatieve ruimte in de Nieuwe Meent een plek moet zijn die toegankelijk is voor verschillende doelgroepen en waar gemeenschapsgevoel en inclusiviteit centraal staan. Echter moeten deze organisaties wel bewust worden van dit nieuwe initiatief in Middenmeer, waar wij door middel van onze interventie op ingespeeld hebben.
Interventie
Op donderdag 17 april hebben wij een placemaking-interventie georganiseerd bij de Nieuwe Meent, met als doel het bevorderen van samenwerking en sociale cohesie tussen verschillende betrokken partijen. De interventie bestond uit een ontmoeting waarbij diverse stakeholders, waaronder toekomstige bewoners, buurtorganisaties en geïnteresseerde omstanders, met elkaar in contact konden komen en tegelijkertijd kennismaakten met de Nieuwe Meent en haar visie. Het doel van deze interventie was het stimuleren van netwerkvorming en het vergroten van kennis over de functies en doelstellingen van zowel de Nieuwe Meent als de coöperatieve ruimte Woonruimte. Door het leggen van deze verbindingen werd geprobeerd een basis te leggen voor toekomstige samenwerkingen en gedeeld eigenaarschap, wat essentieel is voor succesvolle placemaking (Silberberg et al., 2013). Vanwege de tijdelijke beperkingen op de locatie, waaronder het ontbreken van elektriciteit en stromend water, kon er geen grootschalig evenement georganiseerd worden. Volgens de regelgeving van de gemeente Amsterdam mogen locaties zonder noodzakelijke basisvoorzieningen (zoals water en elektriciteit) niet worden gebruikt voor openbare evenementen vanwege gezondheids- en veiligheidsrisico’s (Gemeente Amsterdam, 2023). Wel kregen we toestemming om met een kleine groep bezoekers een korte rondleiding te geven door en rond het gebouw. Om de ontmoeting laagdrempelig en uitnodigend te maken, hebben we gezorgd voor snacks en drankjes. Een gastvrije setting draagt bij aan het opbouwen van sociale relaties en verhoogt de betrokkenheid van deelnemers (Gehl, 2011). Dit droeg eraan bij dat deelnemers zich op hun gemak voelden, waardoor er open gesprekken en waardevolle uitwisselingen konden ontstaan.
Tijdens de interventie zijn verschillende metingen verricht om het succes en de impact te beoordelen. Deze metingen waren gebaseerd op relevante sociaalwetenschappelijke theorieën en indicatoren uit de literatuur. Zo werd sociale cohesie gemeten op basis van het werk van Dempsey (2009), waarbij gekeken werd naar de mate van onderlinge verbondenheid en participatie tussen de aanwezige stakeholders. Daarnaast werd het gevoel van waardering en acceptatie, ook wel aangeduid als “sense of beloning”, geëvalueerd aan de hand van het model van Mellinger et al. (2024), waarin sociale erkenning en betrokkenheid centraal staan als succesfactoren in participatieve settings. Een concrete indicator was het aantal nieuwe connecties dat tijdens de interventie werd gelegd. Uit de resultaten bleek dat deelnemers gemiddeld 5,5 nieuwe contacten hebben opgedaan. Dit wijst op een succesvolle netwerkvorming en versterking van onderlinge relaties. Ook is de bereidheid tot samenwerking geëvalueerd via interviews en observaties, waaruit bleek dat alle aanwezige stakeholders enthousiast waren over toekomstige gezamenlijke initiatieven met Woonruimte. De kwaliteit van de fysieke ruimte werd beoordeeld aan de hand van twee ruimtelijke evaluatietools: de Public Space Quality Index en het Public Space Quality Diagram (Stagias, 2023), en aanvullend de leefplekmeter en kwaliteitscriteria van Gehl (z.d.). Deze instrumenten boden houvast om aspecten zoals bereikbaarheid, comfort, inclusiviteit en groenvoorzieningen te analyseren.
De ruimte rondom de Nieuwe Meent werd door de deelnemers als goed bereikbaar, toegankelijk en inclusief ervaren. Wel kwam naar voren dat het gebied weinig groen bevat en dat er een tekort is aan sociale voorzieningen. Samenvattend wijzen de resultaten op een geslaagde interventie: stakeholders voelden zich gewaardeerd en verbonden, er werden nieuwe samenwerkingen geïnitieerd en de locatie werd overwegend positief beoordeeld. Tegelijkertijd biedt de feedback waardevolle aanknopingspunten voor toekomstige verbeteringen, zoals het toevoegen van meer groen en sociale infrastructuur.
Videographic
Overdracht
Aangezien de Nieuwe Meent naar verwachting tijdens komend semester officieel geopend zal zijn, wordt het project overgedragen aan een volgende groep studenten met aanzienlijk meer mogelijkheden. De Nieuwe Meent zal bewoond zijn en Woonruimte zal een avondprogramma hebben lopen in de coöperatieve ruimtes. Om de overdracht zo soepel en effectief mogelijk te maken, is het essentieel dat onze bevindingen goed worden gedocumenteerd. De overdracht bestaat uit een uitgebreid rapport waarin wij verschillende dingen beschrijven. We zullen duidelijk maken welke stakeholders zijn betrokken en op welke manier contact met hen is gelegd, welke thema’s en wensen tijdens zowel het locatieonderzoek, de co-creatie sessie en de interventie naar voren kwamen, wat de beperkingen en mogelijkheden waren van de locatie en tot slot zullen we aanbevelingen geven voor toekomstige interventies en activiteiten. We bevelen de volgende groep studenten aan om in de beginfase te experimenteren met verschillende soorten avondactiviteiten, met aandacht voor participatie, culturele relevantie en aansluiting bij de waarden van de Nieuwe Meent: commoning, duurzaamheid, inclusie en zorg. Het is van belang dat de effectiviteit van deze activiteiten wordt gemonitord, bijvoorbeeld aan de hand van opkomstcijfers, feedbackformulieren en observaties, zoals aanbevolen door placemaking-literatuur (Project for Public Spaces, 2020).
Do's & Don'ts
Wees open en benaderbaar: Sta open voor input van bewoners en stakeholders. Een open houding vergroot vertrouwen en betrokkenheid.
Communiceer helder en consistent: Zorg voor duidelijke communicatie in taal en tijdsplanning. Dit voorkomt misverstanden en versterkt de samenwerking.
Werk professioneel en betrek Andrea Verdecchia: Hij is de beheerder van Woonruimte en een belangrijke schakel in het succes van dit project. Zijn betrokkenheid zorgt voor continuïteit en een professionele uitstraling.
Documenteer alles zorgvuldig: Houd bij met wie je contact hebt gehad, wat besproken is en welke afspraken zijn gemaakt. Dit vergemakkelijkt de voortgang.
Zorg voor een uitnodigende sfeer: Denk aan catering, aankleding en uitnodigende uitstraling. Een prettige omgeving bevordert sociale interactie.
Slechte of onduidelijke communicatie: Dit kan leiden tot wantrouwen en verminderde betrokkenheid.
Vergeten wie je stakeholders zijn: Niet alle groepen hebben dezelfde belangen. Houd rekening met diverse perspectieven.
Overhaaste beslissingen nemen zonder afstemming: Placemaking vereist co-creatie en afstemming.
Niet luisteren naar lokale stemmen: Lokale kennis is cruciaal bij het inrichten van betekenisvolle programma’s.
De waarden van de Nieuwe Meent negeren: Activiteiten moeten passen bij de principes van commoning, duurzaamheid, diversiteit en zorg.